Jelenia Góra

Główne miast regionu, Jelenia Góra jest bardzo malowniczo położone, nad rzeką Bóbr pomiędzy górami. Z każdego punktu miasta widać w górze, szczyty Karkonoszy.

Początki osadnictwa na tym terenie datuje się na IX - X w. Pierwszy gród warowny wzniósł tu na początku XII w. Bolesław Krzywousty. Miasto rozwijało się, dzięki lokalizacji na ważnym szlaku komunikacyjnym i przywilejom książęcym, np. do bicia własnej monety i organizowania corocznych jarmarków.

Od XVI wieku miasto przezywała rozkwit za sprawa przemysłu tkackiego, przez trzy wieki produkowano tu słynne płótna lniane. Dopiero w XIX na skutek zmiany koniunktury na rynkach światowych spadło zainteresowanie tkactwem, a zaczął rozwijać się inny przemysł.

Cała starówka wpisana jest do rejestru zabytków, szczególnie warte obejrzenia są: XVIII wieczny ratusz i barokowe kamienice na rynku. Są tu pozostałości fortyfikacji miejskich z XV i XVI wieku, jak Baszta Zamkowa i Wojanowska i resztki murów obronnych. Zabytkowe kościoły: św. Erazma i Pankracego z XIV w., barokowy kościół prawosławny św. Piotra i Pawła, kościół św. Erazma i Pankracego i późnogotycki kościół św. Wojciecha.

Cieplice Zdrój

Uzdrowisko Cieplice jest obecnie przyłączone administracyjnie do Jeleniej Góry i stanowi jej dzielnicę. Jest to jedno z najstarszych uzdrowisk w Polsce. Legendy mówią o cudownych źródłach odkrytych już w XII w. za panowania Bolesława Wysokiego. Sława tego uzdrowiska przyciągała tu znane osobistości, jak królowę Marysieńkę Sobieską, Hugona Kołłątaja, Izabelę Czartoryską, Kornel Ujejskiego i Wincentego Pola.

Źródła cieplickie jako jedne z nielicznych w Polsce są naturalnie gorące. Wody termalne osiągają temperaturę 86,7 st. C. Cechuje je niski stopień zmineralizowania fluorkowo-krzemowego i są bardzo skuteczne w leczeniu schorzeń reumatycznych, neurologicznych, ortopedyczno-urazowych i urologicznych.

Na terenie uzdrowiska jest kilka ciekawych zabytków sakralnych. Dalszy rozwój jest planowany w związku z budową na bazie wód termalnych centrum sportowo-rekreacyjno-rehabilitacyjnego.

Dolina Pałaców i Ogrodów

Na niewielkim obszarze Kotliny Jeleniogórskiej skupionych jest ponad 30 zamków, pałaców i dworskich majątków stanowiących największe skupisko posiadłości arystokratycznych w Europie.

W Dolinie Pałaców i Ogrodów nie ma dwóch takich samych obiektów, reprezentują one różne style od barokowych, neogotyckich do klasycystycznych. Jedne stoją na wzgórzach, inne otoczone są fosą, w parku lub na skraju lasu, porośnięte dzikim winem, wyglądają jak zamki z bajki.

Modę na budowanie rezydencji zapoczątkował tu hrabia Friedrich von Reden, wykupił on duży majątek na terenie dzisiejszego Bukowca u stóp Śnieżki i w 1789 roku rozpoczął budowę. Kolejne parki pałace i dwory budowali tu: dyplomaci , baronowie, a nawet król pruski Fryderyk Wilhelm III. Rozwijało się życie towarzyskie, ówczesne elity urządzały tu przyjęcia i rozwijały się sztuki artystyczne.

Czasy drugiej wojny światowej i przejście Armii Czerwonej trwale przeobraziły pałace i inne budowle arystokratyczne. Po wojnie nikt ich nie odbudowywał, a nawet pogarszał się ich stan, bo nowymi właścicielami były PGR-y i inne instytucje niezainteresowane ich ochroną.

Prawdziwa odbudowa zaczęła się dopiero w latach 90-tych, za sprawą, potomków byłych właścicieli. Na przykład Pałac w Łomnicy wykupiła od państwa rodzina Ulrich von Küster przez podstawionego Polaka, za cenę luksusowego samochodu. Wykup bezpośredni był niemożliwy, bo prawo zabraniało sprzedaży takich obiektów obcokrajowcom. Odbudowa trwała długo i była możliwa przez stopniowe wyprzedawanie majątku własnego rodziny. W odremontowanych obiektach szybko uruchamiano restauracje i hotele aby kosztowna inwestycja zaczęła się zwracać.

Podobna była historia odbudowy pałacu barokowego w Staniszowie. Tu też inicjatywę przejął prywatny właściciel. Staniszów niegdyś słynął z gorzelni, w której produkowano likier Echt Stonsdorfer, taką rodzimą wersję Becherovki. Znajdujący się tu dwór, również został wykupiony przez osoby prywatne i nazwany Pałacem na Wodzie.

Odbudowie wszystkich pałaców w kotlinie Jeleniogórskiej sprzyja promocja tych obiektów w ramach wspólnego projektu tworzącego w 2009 roku nowy szlak turystyczny Dolina Pałaców i Ogrodów. Najcenniejsze obiekty na trasie to:

• Pałac w Bukowcu
• Pałac w Brunowie
• Pałac w Ciszycy k. Kowar
• Pałac Schaffgotschów w Cieplicach (Jelenia Góra)
• Pałac w Ciechanowicach
• Dwór w Janowicach Wielkich
• Ruiny Zamku Bolczów w Janowicach Wielkich
• Dwór Czarne w Jeleniej Górze
• Pałac Paulinum w Jeleniej Górze
• Pałac w Karpnikach
• Pałac Dębowy w Karpnikach
• Pałac Miejski w Kowarach
• Nowy Dwór w Kowarach
• Pałac i Dom Wdowy w Łomnicy
• Pałac w Miłkowie
• Dwór w Mniszkowie
• Pałac w Mysłakowicach
• Pałac w Pakoszowie
• Dwór w Radomierzu
• Wieża Rycerska w Siedlęcinie
• Pałac w Sobieszowie
• Zamek Chojnik
• Pałac w Staniszowie
• Pałac na Wodzie w Staniszowie
• Pałac w Wojanowie
• Pałac w Wojanowie - Bobrowie (poza obszarem Kotliny Jeleniogórskiej)

  Pałace i ogrody na ziemi jeleniogórskiej maja szansę na popularyzacją wśród turystów polskich i zagranicznych dzięki formalnemu powołaniu Parku Kulturowego Kotliny Jeleniogórskiej. Powstał on staraniem Związku Gmin Karkonoskich, promuje zabytki w Mysłakowicach, Łomnic , Bukowcu, Karpnikach, Wojanowie, Miłkowie, Bobrowie, Staniszowie i Kowarach. Projekt uzyskał wpis na listę Pomników Historii Prezydenta RP, a w przyszłości może już starać się o wpisanie na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.